Είμαστε όντως πολύ φτωχοί;

Tης Pιτσας Mασουρα

Τι είμαστε τελικά; Μια φτωχή χώρα με πλούσιους πολίτες ή μια φτωχή χώρα με φτωχούς πια πολίτες; Το ερώτημα ως προς το πρώτο σκέλος είναι παλιό. Συζητείται από τη Μεταπολίτευση και μετά, αλλά ουδέποτε δόθηκαν ακριβείς απαντήσεις. Πράγματι, στα μεταπολιτευτικά χρόνια κι ενώ ο Ελληνας πλούτιζε πολλές φορές έξω από τη νομιμότητα, η Ε.Ε. μας βομβάρδιζε με στατιστικά στοιχεία, χαρακτηρίζοντας ορισμένες περιφέρειές μας ως τις φτωχότερες της Ευρώπης. Με έκπληξη, όμως, διαπιστώναμε στη διάρκεια ταξιδιού μας ότι η ευμάρεια ήταν εμφανής, οπότε σκεφτόμασταν ότι ήταν ένα ακόμη τρικ Ελλήνων αξιωματούχων, προκειμένου να εξασφαλιστούν επιδοτήσεις.


Οι περισσότεροι Ελληνες γνώριζαν για τον άκρατο πλουτισμό της τελευταίας 30ετίας και για την ομερτά που υπήρχε γύρω από το βρώμικο χρήμα. Το ’βλεπαν στον γείτονα, στον συγγενή, στον φίλο. Οπως επίσης γνώριζαν για την τρέλα κάποιων συμπατριωτών τους να βγάζουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό, δείγμα περιφρόνησης προς το εγχώριο σύστημα. Δεν μιλούσαν όμως, γιατί απλούστατα δεν τους ένοιαζε. Πρώτον γιατί είχαν εξασφαλίσει ένα σχετικά καλό βιοτικό επίπεδο, βοηθούσης και της αγίας τράπεζας, και δεύτερον γιατί ο εκκολαπτόμενος ατομικισμός τους δεν επέτρεπε περίπλοκες σκέψεις. «Το σπιτάκι μου, το μαγαζάκι μου». Συχνά ακούγαμε ανθρώπους να λένε: «Αυτοί τη δουλειά τους κι εμείς τη δική μας». Τα μέσα για τη δουλειά είχαν μικρή σημασία και ο καλύτερος της παρέας ήταν αυτός που φοροδιέφευγε έξυπνα.


Η οικονομική κρίση ανέτρεψε βίαια την κανονικότητα της εικόνας. Θύμιζε πίνακα του Πόλοκ σε μια ακατάσχετη διάχυση χρωμάτων - σχημάτων. Το Μνημόνιο ανέσυρε στην επιφάνεια παλιές πληγές. Οσοι επαίρονταν ότι τα καταφέρνουν είδαν το έδαφος να χάνεται κάτω απ’ τα πόδια τους. Οι τράπεζες έκλεισαν τις στρόφιγγες, τα εισοδήματα συρρικνώθηκαν, η αγορά πάγωσε, η κατανάλωση έκανε βουτιά και ο μέσος πολίτης βρέθηκε εκτεθειμένος σε μια απροσδόκητη λαίλαπα εισπρακτικών μέτρων. Οι τηλεοράσεις πολλαπλασίασαν τον φόβο. Τα ρεπορτάζ αμείλικτα. Φτώχεια και των γονέων και τεράστιος χώρος στην πιο δυσάρεστη είδηση. Ολοι πια πιστέψαμε ότι ο μύθος της φτωχής Ελλάδας με τους πλούσιους Ελληνες σβήστηκε από τις συνειδήσεις και η σωστή εξίσωση είναι πια γεγονός: φτωχή χώρα, φτωχοί πολίτες. Ετσι όμως έχουν τα πράγματα ή η αλήθεια βρίσκεται πάντα στη μέση;


Μόλις προχθές σε τηλεοπτικό ρεπορτάζ είδαμε στοιχεία για τον αυξημένο σε σχέση με πέρυσι αριθμό των Ελλήνων που πήγαν φέτος διακοπές τον Ιούλιο, όπως επίσης είδαμε αυξημένη την πληρότητα των ξενοδοχείων. Πολλοί μπορεί να ’ναι οι λόγοι αυτής της εικόνας, αλλά μπροστά στις κάμερες οι ταξιδιώτες ψέλλιζαν υπομειδιώντες ότι «μάλλον υπάρχει χρήμα» ή «όταν δεν θα ’χουμε θα μείνουμε σπίτια μας», εγείροντας ερωτήματα για τις αντοχές, όχι της ελληνικής οικονομίας, αλλά του ίδιου Ελληνα που συνεχίζει να πλατειάζει «α λα ελληνικά».